Türk Diplomasisinin Dünyaya Armağanı: Antalya Diplomasi Forumu
Küreselleşme, teknolojik ilerlemeler ve uluslararası ilişkilerdeki değişimler gibi faktörler, diplomasinin dönüşümünü hızlandırmıştır.
Günümüzde diplomasi, sadece devletler arasındaki ilişkileri değil, aynı zamanda sivil toplum, özel sektör ve akademik dünyayı da içeren çok katmanlı bir sürece dönüşmüştür. Siyasi ve askeri meselelerin yanısıra ekonomik, sosyal ve çevresel konularla da ilgili olan diplomasi, zamanla daha katılımcı, çok yönlü ve farklı paydaşların bir araya gelmesine dayalı bir niteliğe bürünmüştür.
Öte yandan, karşı karşıya bulunulan sınamalar çeşitlendikçe, klasik diplomasinin de bunlara cevaplar üretmesi beklenmektedir. Ancak iklim değişikliği, düzensiz göç, bölgesel çatışmalar gibi günümüz sorunları karşısında geleneksel diplomasi çözüm üretmekte zorlandığı gibi küresel salgınla birlikte diplomasinin icra edilme şeklinin de dönüşüme uğradığı aşikardır.
Bu anlamda, dijitalleşmenin hız kazandığı ve çok büyük bir dönüşümden geçilen bu dönemde diplomasinin uygulanma biçimleri de tartışılmalı ve sözkonusu değişim sürecine intibak etmelidir.
Esasen Antalya Diplomasi Forumu (ADF), bu ihtiyaca cevap arayışının ürünüdür. Uluslararası ilişkilerin gündeminde yer alan küresel ve bölgesel meselelerin kapsayıcı, yenilikçi ve barışçıl bir diyalog ortamında ele alınmasını amaçlayan ADF’nin temelleri 2019 yılında Bakanlığımız tarafından atılmıştır.
ADF’ye benzer yapıda Dünya Ekonomik Forumu, Münih Güvenlik Konferansı, Bled Stratejik Forumu, Doha Forumu ve GLOBSEC gibi platformlar bulunmakla birlikte, bunların küresel meseleler, ekonomi, güvenlik gibi belli temalara odaklı olduğu bilinmektedir.
ADF, münhasıran diplomasiyi hedefleyen tek forum olarak öne çıkmakta, bu minvalde ADF’nin logosunda dünyanın ilk demokratik Meclisi olarak da bilinen Patara antik şehrindeki Likya Birliği Meclisi bulunmaktadır.
Dünyanın ilk meclisi Patara’nın ev sahibi olan, yani insanoğlunun konuşarak, müzakere ederek sorunlarına çözüm arama geleneğinin başladığı Antalya, ADF ile birlikte dünya siyasetine yeni bir düşünce ekosistemi sunmuştur.
Zor ve umut arasındaki köprüyü, ortak düşünce ve ortak hareket temelinde sağlamayı hedefleyen ADF, diplomasinin bir dönüşümden geçtiği, dili ve yöntemlerinin değiştiği, rekabet, ihtilaf ve çatışmaların hız kazandığı bu dönemde, değişimi yönetmek ve işbirliğini teşvik etmek için güçlü diplomasi ihtiyacını karşılamayı hedeflemektedir.
İçinde bulunduğumuz çağ, diplomaside bir değerlendirme ihtiyacını ortaya çıkarmakla birlikte, bu ihtiyaç karşısında diplomasi daha etkin olmak zorundadır. ADF bu çabada hem vizyon, hem liderlik, hem de danışma için küresel erişime sahip ortamı sunmaktadır.
***
ADF, küresel ve bölgesel meseleler hakkında üst düzey hükümet ve uluslararası kuruluş yetkililerinin yanısıra, kanaat önderleri, akademisyenler, medya, sivil toplum ve özel sektör temsilcileri arasında görüş alışverişi sağlayan, dış politika sorunlarına yaratıcı bir yaklaşımla çözüm önerileri getiren bir diyalog platformu olma özelliğiyle dikkat çekmektedir. Birçok paydaş ve katılımcı için iletişim ağının ve karşılıklı temasın geliştirilmesi bakımından da önemli bir fırsat sunmaktadır.
Bir başka deyişle, ADF’nin, uluslararası ilişkiler alanında önemli bir fikir platformu haline gelmesinin nedenlerinden biri, dünya genelinde yaşanan zorluklara ve küresel sorunlara değinen etkili bir tartışma ortamı sunmasıdır.
ADF, dünya genelindeki uluslararası ilişkiler trendlerini takip etmek, küresel fikirleri paylaşmak ve diplomasi alanında en son gelişmeleri ele almak için önemli bir fırsat sunmaktadır. Forum, küresel siyasi ve ekonomik trendlerin yanı sıra, kültürel ve sosyal konulara da odaklanarak, tüm dünyanın geleceğine yönelik çözümler üretmeyi hedeflemektedir.
***
Antalya Diplomasi Forumu, uluslararası ilişkiler alanındaki küresel fikirlerin paylaşıldığı ve tartışıldığı bir platform olarak, Türkiye'nin uluslararası alanda etkin bir rol oynama ve küresel diplomasiye katkı sağlama çabalarını da desteklemektedir.
Uluslararası politikada yer alan tüm aktörler arasında diplomasinin ve yapıcı diyaloğun geliştirilmesini hedefleyen ADF, diplomasinin düşünce boyutunda ülkemizin etkinliğinin ve itibarının vurgulanmasına katkı sunmaktadır. Diğer yandan, Türkiye’nin bölgesel konumu ve küresel meseleler karşısındaki tutumu Forumu etkili bir diplomatik platform haline getirmektedir.
ADF, ülkemizin dünya genelindeki diplomatik ilişkilerini güçlendirmeye ve uluslararası arenada etkisini artırmaya yardımcı olurken, aynı zamanda küresel barış ve istikrarın sağlanmasına da katkıda bulunmaktadır.
Bu çerçevede ADF, ortaya koyduğu özgür, yenilikçi ve çoksesli diyalog ortamıyla diplomasinin geleneksel ufkunu genişleten ve “Türkiye Yüzyılı” vizyonuna katkı sağlayan bir etkinlik olarak değerlendirilmektedir.
***
Salgın nedeniyle 2020 yılında gerçekleştirilemeyen “Dijital Çağda Diplomasi” temalı ilk ADF, dijitalleşme odaklı olarak planlanan ilk uluslararası forum olma özelliğini taşımaktadır. Öte yandan ADF, 2020’de başlattığı çevrimiçi faaliyetlerle küresel diplomasi gündemine katkıda bulunmuş ve diplomasinin düşünce dünyasını şekillendirmiştir.
Küresel salgının etkilerinin hafiflemesiyle, ADF’nin ilk fiziki toplantısı “Yenilikçi Diplomasi: Yeni Dönem, Yeni Yaklaşımlar” temasıyla 18-20 Haziran 2021 tarihlerinde gerçekleştirilmiştir. Toplantı, salgın döneminin ilk ve en büyük uluslararası etkinliklerinden biri olmuştur.
Haziran 2021’de gerçekleştirilen birinci ADF’de 10’u Devlet veya Hükümet Başkanı, 43’ü Bakan düzeyinde olmak üzere toplam 2 bin kişi Antalya’da ağırlanmış ve diplomasinin nabzı üç gün boyunca Antalya’da atmıştır. İlk ADF kapsamında, dünya sathındaki her 5 Dışişleri Bakanı’ndan biri Antalya’yı ziyaret etmiştir.
İkinci ADF ise, "Diplomasiyi Yeniden Kurgulamak” temasıyla 11-13 Mart 2022 tarihlerinde gerçekleştirilmiştir.
İkinci ADF’ye, 17 Devlet ve Hükümet Başkanı, 80 Bakan, 40 uluslararası teşkilat üst düzey temsilcisi dahil olmak üzere, aralarında farklı alanlardan kanaat önderleri, akademisyenler, iş insanları, medya mensupları ve öğrencilerin de bulunduğu toplam 3 bin 260 konuk iştirak etmiş ve diplomasinin nabzı bir kez daha Antalya’da atmıştır. İkinci ADF’de dünyadaki devletlerin 3'te birinden fazlası, yaklaşık yüzde 40'ı en üst düzeylerde temsil edilmiştir.
Üçüncü ADF’nin 1-3 Mart 2024 tarihleri arasında gerçekleştirilmesi için çalışmalar sürdürülmektedir.
***
İçerik ve aktif katılımcı profili bakımından sürekli gelişen ADF, kuruluş amaçları doğrultusunda önemli ilerlemeler kaydetmektedir. ADF, ayrım gözetmeksizin katılımcıların katkılarına sınırlama getirmeyen ve kapsamlı fikir alışverişine olanak sağlayan bir “gayrıresmi diplomasi platformu” olma yönünde kurumsallaşmaktadır. İkinci ADF marjında konuk ülke yetkilileri arasında gerçekleştirilen toplam 212 ikili görüşme, ADF’nin bu çerçevedeki işlevselliğine işaret etmektedir. Bunlar arasında yeralan ve Ukrayna’daki savaşın başlamasının ardından Rusya Federasyonu ve Ukrayna Dışişleri Bakanları arasındaki doğrudan ilk siyasi teması oluşturan görüşme, tüm dünya tarafından yakından takip edilmiştir.
Öte yandan, coğrafi, siyasi, ekonomik ve toplumsal/kültürel ölçütler göz önüne alındığında, ülke ve konuşmacıların katılımındaki çeşitlilik ve dengenin tatmin edici düzeyde olduğu gözlenen ADF’nin katılımcıları, Forum’un bu niteliğini önemsediklerini ve temaslarında bundan istifade ettiklerini ifade etmişlerdir. Bu durum, önümüzdeki dönemde ADF’nin uluslararası itibarını ve kurumsal kimliğini sağlamlaştıran unsurlardan biri olacaktır.
Antalya Diplomasi Forumu, gerek coğrafi anlamda kapsayıcılığı gerek farklı fikirlerin dile getirilmesine olanak veren çoksesli yapısıyla diplomasinin düşünce boyutunda var olan bir boşluğu doldurmayı başarmıştır. ADF, bu bağlamda, kuruluşundan kısa bir süre sonra, uluslararası diplomasi takviminin beklenen unsurlarından biri haline gelmiş, saygın uluslararası düşünce platformları arasındaki yerini almıştır.
Buna paralel olarak, Antalya Diplomasi Forumu’na dünyadaki benzer organizasyonlarda olduğu gibi vakıf statüsü ve müstakil bir kurumsal kimlik kazandıracak kanun teklifi TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilerek, 10 Ocak 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
ADF’nin organizasyon boyutundaki gelişimiyle doğru orantılı olarak, içerik boyutundaki cazibesine ve sunduğu çeşitliliğin artırılmasına önem verilmektedir.
Ülkemizin dış politikadaki prestijli konumunu temsil eden ve kısa sürede bir Türkiye markası haline gelen ADF’nin uluslararası etkinlikler arasında kalıcı bir yer edinmesi hedeflenmektedir.
Bu çerçevede, Forum’un uluslararası alandaki görünürlüğünü artırmak, hitap kitlesini genişletmek, kurumsal bağlarını geliştirmek ve içeriğini zenginleştirmek amacıyla, ADF ile yabancı muadilleri arasında işbirliği yapılmaktadır.
***
Ülkemizin, yakın coğrafyamıza yönelik bölgesel işbirliği anlayışı, farklı kıtalardaki açılım ve ortaklık politikaları, uluslararası kuruluşlardaki etkin ve öncü rolleri, terörizmle kararlı mücadelesi, küresel ve bölgesel örgütlerin çağın gereksinimlerine göre reforma tabi tutulması yönündeki çağrıları, önleyici diplomasi ve arabuluculuk konularında uluslararası farkındalığın arttırılmasına katkı sağlayan girişimleri ve dünyanın her köşesine yayılan insani ve kalkınma yardımları, milletimizin müstesna özelliklerini yansıtan, sahada ve masada güçlü, yenilikçi, yerli ve milli bir nitelik taşıyan dış politikamızın gereği ve tabii birer sonucu niteliğindedir.
Bu minvalde, ADF de, Türk diplomasisinin dünyaya bir armağanıdır.
Cumhuriyetimizin 100. yılında dış politikamız, ulusal güvenliğimizi ve çıkarlarımızı teminat altında tutmaya devam ederken, insanlığın ortak hedeflerine de artan ölçüde katkıda bulunmayı sürdürecektir.
Bu çerçevede ADF de, gerek fiziki gerek sanal ortamda diplomasiye yön verenleri bir araya getirmeye devam edecek, dostane ve samimi bir ortamda yenilikçi politikaların tartışılmasını temin etmek üzere verimli bir platform olarak katkı sağlamayı sürdürecektir.