Bilgi Notları

Türk Diplomasisinin Yeni Çağa Cevabı: Dijital Diplomasi Girişimi

CUMHURİYETİMİZİN 100. YILI YAYINLARI

Günümüzde diplomasi hızlı bir dönüşüm sürecine girmiş olup, devletler arası geleneksel ilişkilerden, toplumun daha geniş bir yelpazesine doğru genişlemektedir. İş dünyası, sivil toplum ve akademik dünyada da gözlenen 21. yüzyıldaki bu dönüşüme intibak etmek, diplomasi kavramına geleneksel anlayıştan farklı bir bakış açısıyla bakmayı gerektirmektedir.

Dijitalleşme ve yeni teknolojiler hayatın her alanını değiştirmektedir. Büyük veri, yapay zeka, makine temelli öğrenme, nesnelerin interneti, üç boyutlu baskı ve ileri düzeyde otomasyon gibi olgular içinde bulunduğumuz dönemi şekillendirmektedir. Hayatın her alanına etkisi bulunan bu değişim ve dönüşüm, diplomasiyi de birçok açıdan etkilemektedir. Her şeyden önce, diplomasi mesleğinin icra edildiği ortam ve kullanılan araçlar hızla dönüşmektedir. Diplomatların da değişime ayak uydurarak mesleklerini daha etkili bir şekilde icra etmesinin önemi artmaktadır.

Tüm bu gerçeklerden hareketle, Dışişleri Bakanlığımızca, dijital çağda diplomatların sahip olmaları gereken teknolojik becerilerin geliştirilmesi, büyük veri ile yapay zeka başta olmak üzere teknolojik imkanlardan dış politikamızın tüm boyutlarında en kapsamlı şekilde istifade edilmesi amacıyla 2019 yılında düzenlenen XI. Büyükelçiler Konferansı’nda “Dijital Diplomasi” girişimimiz ilan edilmiştir. Girişimin temel amacı, dijital çağın gereksinimlerine uygun bir diplomasi inşa etmek ve diplomatlarımızı gerekli dijital yeteneklerle donatmak; konsolosluk hizmetlerinden kamu diplomasisine, siber güvenlikten dış politika analizine kadar her kulvarda teknolojinin dönüştürücü gücünden yararlanmaktadır.

Dijital diplomasi, ülkeler arasındaki ilişkileri kolaylaştırmak ve hızlandırmak için dijital platformları kullanarak gerçekleştirilen faaliyetlerin bütünüdür. Bu bağlamda, Dijital Diplomasi Girişimi, Türkiye'nin diğer ülkelerle ilişkilerini güçlendirmesi, dijital platformlarda daha etkili bir şekilde temsil edilmesi ve küresel düzeyde daha fazla görünürlük kazanması için önemli bir fırsat sunmaktadır.

***

Esasen küresel Covid-19 salgınıyla birlikte tüm dünyada dijitalleşme yönündeki adımların hızlanması ve salgın öncesi fiziksel olarak düzenlenen etkinliklerin dijital platformlara taşınması, çok daha önce ilan edilen Dijital Diplomasi girişimimizin ne kadar öngörülü ve yerinde olduğunu göstermiştir. Salgınla birlikte dijitalleşmenin önemi ve çeşitli alanlarda nasıl fark yaratabileceği görülmüş olup, bir anlamda geleceğin provası niteliğinde adımlar atılmıştır. Zira salgın döneminde tüm uluslararası toplantılar çevrimiçi platformlara taşınmış, dijitalleşme hissedilir şekilde hız kazanmıştır.

Bu çerçevede, dijitalleşme konusunda öncü bir kurum haline gelen Dışişleri Bakanlığı’nın merkez ve yurtdışı temsilcilikleri arasındaki haberleşmeyi sağlayan sistemler, vatandaşlarımıza verilen hizmetin kalitesinin artırılmasını sağlayan Konsolosluk.NET altyapısı, elektronik vize/e-nota uygulamaları ve Konsolosluk Çağrı Merkezi’nde teknoloji yoğun olarak kullanılmaktadır.

Dijital Diplomasi girişimi çerçevesinde, Dışişleri Bakanlığı hizmetlerinde teknolojik imkanlardan daha etkin şekilde istifade edilmesine olanak sağlayacak faaliyetlere hız verilmekte, teknik ve bilişim altyapısını kuvvetlendirmek için çalışmalar yürütülmektedir.

Dijital diplomasinin öğretilmesi boyutunda ise, diplomatların sahip olmaları gereken dijital yeteneklerin tespit edilmesi ve bu amaca matuf bir müfredat oluşturulmasına yönelik projeler yürütülmektedir.

İlaveten, dış politika analizlerinde ve stratejik öngörü faaliyetlerinde dijital imkanlardan istifade edilebilmesi imkanları değerlendirilmekte; bu bağlamda, diğer ülkelerden örnekler incelenmekte, teknoloji firmalarıyla ve konunun uzmanlarıyla temaslar gerçekleştirilmektedir.

Bunun yanında, arabuluculuk ve çatışmaların önlenmesi ve barışçıl yollarla çözümü bağlamında da dijital dönüşüm ve teknoloji konusuna odaklanılmaktadır. Ülkemizin eşbaşkanı olduğu BM Arabuluculuk Dostlar Grubu’nun 10. Dışişleri Bakanları Toplantısı’na ilaveten Dışişleri Bakanlığımızca düzenlenen İstanbul Arabuluculuk Konferanslarında da bu konu ele alınmıştır. Öte yandan, ülkemiz BM’nin arabuluculuk alanındaki faaliyetlerine sağladığı gönüllü mali katkının bir kısmının BM Sekretaryası bünyesindeki “Innovation Cell”e aktarılmasıyla bu oluşuma mali destek veren ilk ülke olmuştur. Böylelikle, “Barış İçin Arabuluculuk” ve “Dijital Diplomasi” girişimlerimiz arasında sinerji yaratılmıştır.

9-10 Kasım 2020 tarihlerinde gerçekleştirilen XII. Büyükelçiler Konferansı küresel salgın sebebiyle karma formatta gerçekleştirilmiş, yurtdışındaki Sayın Büyükelçilerimiz Konferansa yerli ve milli bir ürün aracılığıyla çevrimiçi olarak katılmışlardır.

Ülkemizin sahada ve masada giderek pekişen gücünün fikri zemine de yayılması amacıyla, ilk Antalya Diplomasi Forumu’nun (ADF) teması da Dijital Diplomasi girişiminin ruhuna uygun olarak “Dijital Çağda Diplomasi” olarak belirlenmi; ancak salgın nedeniyle fiziksel olarak düzenlenemeyen Forum için “webinar” formatında etkinlikler tertip edilmiştir. Sözkonusu etkinlik dijitalleşme odaklı olarak planlanan dünyadaki ilk uluslararası forum özelliğini taşımaktadır.

***

Dijitalleşmenin hakim olduğu bu yeni ortamda, diplomasi ve diplomatlar da bu değişimden geniş ve hızlı biçimde etkilenmeye devam etmektedir. Tüm teknolojik ilerlemelere rağmen diplomatlara olan ihtiyacın baki olduğu kadar, diplomatların da bu değişime ayak uydurması elzem görülmektedir.

Nüfusumuzun önemli bir bölümünün teknolojiyi ve sosyal medyayı oldukça aktif kullandığından hareketle, Dijital Diplomasi alanında ülkemizin önemli bir potansiyele sahip olduğu görülmektedir.

Bu çerçevede, vatandaşlarımıza sunulan konsolosluk hizmetlerinin etkinliğini teknoloji ve dijitalleşmeden istifadeyle artıracak uygulamalar peyderpey uygulanmaya başlanmaktadır. Böylelikle vatandaşlarımızın Dış Temsilciliklerimizdeki bekleme sürelerinin kısaltılması ve konsolosluk hizmetlerinin etkinliğinin artırılması hedeflenmektedir. Bu bağlamda, çevrimiçi randevu imkânı sağlanmış; konsolosluk işlemlerine ilişkin ödemelerde sanal POS sistemine geçilmesiyle, ödeme yöntemleri çağın gereklerine uygun hale getirilmiştir. 7/24 esasında ve Türkçe’nin yanı sıra 8 dilde (İngilizce, Almanca, Fransızca, Flamanca, Rusça, İtalyanca, Arapça ve Uluslararası İşaret Dili) hizmet veren Konsolosluk Çağrı Merkezi, kurulduğu 2007 yılından bu yana yaklaşık 8 milyonu aşkın çağrıya yanıt vermiştir. Ayrıca, Dışişleri Bakanlığı mobil uygulaması ile vatandaşlarımıza bir adım daha yaklaşılmış, vatandaşlarımızın ülkemizin dış politikası, konsolosluk, vize ve protokol konularında ihtiyaç duyabilecekleri tüm bilgilere kolaylıkla ulaşmalarına imkân sağlanmıştır. Son olarak, vatandaşlarımızın konsolosluk hizmetleri bağlamında sanal ortamda canlı destek alabileceği, yapay zeka kullanılarak geliştirilmiş olan “Hızır” platformu hayata geçirilmiştir.

***

Türk diplomasisinin yenilikçi girişimleri arasında yeralan Dijital Diplomasi Girişimiyle, başta sosyal medyadan ve gelişen teknolojilerden etkin istifade olmak üzere, diplomatların çağın gereksinimlerine uygun araçlarla donatılması, konsolosluk hizmetlerinin teknolojinin yardımıyla daha verimli kılınmasına yönelik mevcut çabaların bir üst düzeye çıkarılması, küresel eğilimlerin daha etkin bir şekilde takip edilebileceği ve erken uyarı sistemleriyle krizlerin tespit edilebileceği bir sistem kurulması ve yeni teknolojilerin dış politikaya etkilerinin araştırılması hedeflenmektedir.

Böylelikle, ülkemizin dijitalleşme konusundaki gelişiminin ve dijital platformlar üzerinden yürütülen diplomasi faaliyetlerinin ilerletilmesi amaçlanmaktadır.

Türk diplomasisi, bu değişimlere uyum sağlamakta ve 21. yüzyılın diplomasisine ayak uydurmaktadır. Türk diplomasisi, geleneksel diplomatik yöntemlerin yanı sıra, teknolojik gelişmeleri de kullanarak dijital diplomasiye ağırlık vermektedir. Özellikle son yıllarda, dijital medya kanallarını aktif olarak kullanarak uluslararası kamuoyu ile etkileşim halinde olmakta ve Türkiye'nin dünya genelindeki etkinliğini artırmaktadır.

***

Diplomasinin dönüşümü, gelecekte diplomasinin daha çok dijitalleşeceği ve teknolojinin daha fazla kullanılacağı yönünde bir öngörü ortaya koymaktadır.

Günümüzde hız kazanan dijital dönüşüm sürecinde, vakitli hareket ederek, çağı yakalayarak, teknolojik geleceğe bugünden katkı verilmesi ve geleceğin bugünden şekillendirilmesi önem taşımaktadır.

İnsan unsuru, her hal ve karda diplomasideki merkezi konumunu devam ettirecek olsa da, dijitalleşmenin, diplomasinin her alanında fark yaratacağı aşikardır. Matbaa, telgraf, telefon ve internet diplomasiyi nasıl dönüştürdüyse; dijitalleşme, büyük veri ve yapay zekanın da benzer bir dönüştürücü etkisinin olacağının hesaba katılması gerekmektedir.

Bakanlığımız, dijital platformlarda geniş kitlelere ulaşarak, ülkemizin dijital alandaki politikalarını ve dijital vizyonunu uluslararası platformlara taşıma imkanlarını geliştirmektedir. Böylelikle, Cumhuriyetimizin 100. yılında geleneklerimizden güç alırken, aynı zamanda geleceğe hazırlanmaktadır.

Dijital çağın dijital diplomasiden etkin şekilde yararlanan diplomatları, yenilikçi politikalarla yeni dijital çağa uyum sağlamak ve sözkonusu çağı şekillendirmek suretiyle ülkemizin küresel diplomasinin merkezlerinden biri olarak konumunu tahkim etmek üzere çalışmaya devam edecektir.